Συνέντευξη | Georgia Angelopoulos
Καλλιγραφία, μια δημιουργική αναζήτηση στο χθες και το σήμερα¨
Συνέντευξη της Georgia Angelopoulos στην Αγγελική ΜΚ Αθανασιάδη
Γραφιστορίες, 12 Ιουνίου 2016
«Το δώρο που αποκόμισα από τη μέχρι τώρα πορεία μου είναι το να εργάζομαι με τα χέρια, το μυαλό και την καρδιά μου» Georgia Angelopoulos
Συνέντευξη της Georgia Angelopoulos στην Αγγελική ΜΚ Αθανασιάδη
Γραφιστορίες, 12 Ιουνίου 2016
«Το δώρο που αποκόμισα από τη μέχρι τώρα πορεία μου είναι το να εργάζομαι με τα χέρια, το μυαλό και την καρδιά μου» Georgia Angelopoulos
Στο πλαίσιο της 2ης επιτυχημένης Συνάντησης Σχεδιαστών Οπτικής Επικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus 2016, πραγματοποιήθηκε και ένα δημιουργικό εργαστήρι καλλιγραφίας από τη διεθνούς φήμης καλλιγράφο Georgia Angelopoulos, στον πάντα ζεστό και φιλόξενο χώρο της εφημερίδας «Πολίτης». Η κυρία Angelopoulos θέλησε εκτός από τις γνώσεις της να μοιραστεί και τις σκέψεις της με το κοινό μέσα από μια συνέντευξη που μας παραχώρησε.
Ποιο είναι το αρχικό ακαδημαϊκό σας υπόβαθρο σε επίπεδο σπουδών;
Αρχικά παρακολούθησα και έλαβα το πτυχίο μου Bachelor of Arts στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Βικτόρια στον Καναδά. Ο τομέας ενδιαφερόντων μου ήταν η Ύστερη Κλασική και Παλαιοχριστιανική/Βυζαντινή περίοδος.
Ποιες ήταν οι επιρροές που είχατε και τι ήταν τελικά αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την καλλιγραφία;
Όταν ήμουν δώδεκα ετών, ένας δάσκαλος αγγλικών μού δίδαξε την πλάγια γραφή [italic] στον ελεύθερο χρόνο μου μετά το σχολείο. Θυμάμαι μου είχε δώσει σαν δώρο μια όμορφη πένα, μελάνι και ένα βιβλίο και μου είπε να εξασκούμαι στον ελεύθερο χρόνο μου και να του πηγαίνω τη δουλειά μου στο τέλος κάθε εβδομάδας για να τη διορθώνει. Η πλάγια γραφή ήταν το στυλ που χρησιμοποιούσαν οι ανθρωπιστές κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης. Η Ένωση «Society for Italic Handwriting» ιδρύθηκε τον 20ό αιώνα για την προώθηση της γραφής στα σχολεία, μιας και εκτός από όμορφη είναι και ευανάγνωστη. Η τεχνοτροπία αυτή επιτρέπει την έκφραση του ιδιαίτερου χαρακτήρα του καθενός.Στο λύκειο μελέτησα τέχνη με έναν δάσκαλο ο οποίος ανήκε στη λεγόμενη παραδοσιακή αγγλική σχολή του Edward Johnston [«πατέρας της σύγχρονης καλλιγραφίας»].
Ο δάσκαλος αυτός με έπαιρνε από τα τακτικά μαθήματα τέχνης που έπρεπε να παρακολουθώ και με απασχολούσε σε έναν ξεχωριστό χώρο κάνοντας καλλιγραφία για δύο χρόνια. Ο Johnston ενδιαφέρονταν πολύ για την ελληνική γραφή και είχε μελετήσει πολλά ελληνικά χειρόγραφα, ενώ είχε δημιουργήσει και μια δική του ελληνική γραμματοσειρά. Όταν ήμουν ακόμα μικρό κορίτσι, είχα δει αντίγραφα εικονογραφημένων χειρόγραφων του θείου μου από το Άγιον Όρος, που είχε δημιουργήσει στις αρχές της δεκαετίας του 1920.
Όλα αυτά, και σε συνδυασμό με τις πανέμορφες επιχρυσωμένες διακοσμήσεις που είχα δει ως παιδί στις ορθόδοξες εκκλησίες στην Ελλάδα. φάνταζαν θαυμάσια στην παιδική μου φαντασία. Εμπνέομαι πολύ από την ανθρωπιστική φιλοσοφία και τη λογική της προόδου σε συνδυασμό με τη διατήρηση των πολιτιστικών παραδόσεών μας, όπως αυτή εκφράζεται από τους συνεχιστές της παράδοσης του Johnston. Αυτοί πιστεύουν ότι η παράδοση θα πρέπει να είναι ζωντανή και επίκαιρη και ότι είμαστε υποχρεωμένοι να μοιραζόμαστε όσα γνωρίζουμε για τη διασφάλιση αυτής της συνέχισης. Είμαστε υπεύθυνοι στο να εκφράζουμε την άποψή μας για τον καθορισμό και τη διαμόρφωση του πολιτισμού μας.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός καλλιγράφου και ποιες δεξιότητες πρέπει κάποιος να διαθέτει ή να αναπτύξει για να ασχοληθεί επαγγελματικά με την καλλιγραφία;
Ίσως οι πιο σημαντικές ιδιότητες που πρέπει να διαθέτει ένας καλλιγράφος είναι η υπομονή, το πάθος και η ευαισθησία. Η καλλιγραφία έχει σταματήσει να είναι μια απολύτως αναγκαία δραστηριότητα λόγω της έλευσης της τυπογραφίας από τον 15ο αιώνα, ενώ απαιτούνται πολλές δεξιότητες για να γίνει κάποιος ένας καλός καλλιγράφος. Είναι σαν να μαθαίνεις να παίζεις ένα μουσικό όργανο και απαιτεί την ίδια επιμονή. Απαιτεί, επίσης, να καταφέρεις να γίνεις ένας ολοκληρωμένος τεχνίτης έχοντας καλή γνώση των υλικών και των εργαλείων και πώς αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σωστά. Οι περισσότεροι επαγγελματίες καλλιγράφοι που γνωρίζω ενθουσιάζονται και ενδιαφέρονται πραγματικά για τις γραμματοσειρές και την ιστορία τους και ταυτόχρονα γνωρίζουν και αξιοποιούν με άνεση αρκετές διαφορετικές τεχνοτροπίες. Ένας καλλιγράφος, είτε εργάζεται για να ολοκληρώσει ένα επίσημο, παραδοσιακό έγγραφο, είτε για τη δημιουργία ενός έργου τέχνης, χρησιμοποιεί και στις δυο περιπτώσεις τις ίδιες δεξιότητες. Δηλαδή πρακτικά εμείς εργαζόμαστε στον τομέα του design, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται. Βέβαια είναι επίσης χρήσιμο για έναν καλλιγράφο, έστω και αν εργάζεται με παραδοσιακά μέσα, να γνωρίζει και να κατανοεί την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε σχέση με τον σχεδιασμό των γραμμάτων αλλά και των προγραμμάτων που διευκολύνουν την αναπαραγωγή της εργασίας του.
Ποιες εφαρμογές έχει και πού χρησιμοποιείται η καλλιγραφία στις μέρες μας;
Οι καλλιγράφοι ή αλλιώς «lettering artists» μπορούν να συμμετέχουν σε πολλά και διαφορετικά έργα, που κυμαίνονται από τη δημιουργία φακέλων για επίσημες εκδηλώσεις, τον σχεδιασμό προσκλητηρίων γάμου, λογοτύπων, σημάνσεων, ευχετήριων καρτών, σε εξώφυλλα βιβλίων, διπλώματα και άλλα επίσημα έγγραφα, στον σχεδιασμό γραμματοσειρών, στη χάραξη γραμμάτων σε πέτρα, στη σχεδίαση γραμμάτων σε τοίχους και κτήρια, καθώς και σε ό,τι μερικές φορές αποκαλείται ως «calligraphic art» ή «asemic writing», η οποία δεν είναι απαραίτητα αναγνώσιμη. Το πεδίο εφαρμογής είναι ευρύ. Η καλλιγραφία και τα χειρόγραφα αυτή τη στιγμή απολαμβάνουν μια αναγέννηση, που σύμφωνα με κάποιους είναι μια «ανθρώπινη» αντίδραση στις γρήγορες αλλαγές της ηλεκτρονικής τεχνολογίας αλλά και στον γρήγορο ρυθμό και την πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής. Ο κόσμος του γκράφιτι, επίσης, δείχνει να συγχωνεύεται με αυτόν της καλλιγραφίας και αυτό θεωρείται από μερικούς αρνητικό. Εγώ όμως είμαι ευγνώμων γι' αυτό.
Ποια είναι τα βασικά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος για να ασχοληθεί με την καλλιγραφία αρχικά σε ατομικό επίπεδο;
Τα κύρια εργαλεία που συνήθως χρησιμοποιεί ένας καλλιγράφος είναι οι «ended» και οι «broad» πένες, που λειτουργούν λίγο διαφορετικά μεταξύ τους. Αυτές μπορεί να είναι ένα καλάμι ή μπαμπού, ένα φτερό, ακόμα και ένα μεταλλικό στυλό. Κρατώντας την πένα σε μια ορισμένη γωνία με το χαρτί, το εργαλείο είναι σε θέση να κάνει γραμμές ποικίλου πάχους. Η αιχμηρή ή η επίπεδη βούρτσα είναι επίσης ένα άλλο σημαντικό εργαλείο. Υπάρχουν και πένες που μπορείς να φτιάξεις από το κουτί ενός αναψυκτικού. Είναι επίσης σημαντικό ένας καλλιγράφος να έχει καλά μελάνια και τέμπερες και καλής ποιότητας χαρτί για να εργαστεί. Το χαρτί μπορεί να είναι χαρτί ακουαρέλας, από μηχανή ή χειροποίητο, καθώς και άλλα υλικά, όπως περγαμηνή ή πάπυρο. Πρόκειται ουσιαστικά για μια διά βίου διαδικασία μάθησης ώστε να καταφέρει να γίνει κάποιος ικανός στον χειρισμό των εργαλείων και των υλικών και να μπορεί να δημιουργεί καλλιγραφικά έργα τέχνης που πηγάζουν από τον νου και την ψυχή του.
Πόσο εύκολο είναι για κάποιον να βρει υλικά από τη φύση και να δημιουργήσει μόνος του τα χρώματα που χρειάζεται;
Αυτό είναι πράγματι μια πρόκληση που απαιτεί έρευνα και πειραματισμό. Τα εργαλεία μας μπορούμε να τα βρούμε στη φύση. Καλάμια, μπαμπού και φτερά βρίσκονται εύκολα, αλλά απαιτούν ικανότητα να μετατραπούν σε αντικείμενα που λειτουργούν καλά για τους σκοπούς της καλλιγραφίας. Οι χρωστικές ουσίες μπορεί να προέρχονται από τη φύση και η Κύπρος είναι διάσημη για τα όμορφα γήινα χρώματά της, αλλά θα πρέπει να ξέρετε πού να τα βρείτε και πώς να τα προετοιμάσετε. Υπάρχουν επίσης πολλές παλιές συνταγές για μελάνια κατασκευασμένα από βότανα, δέντρα, φυτά και λουλούδια. Και φυσικά το χαρτί μπορεί να είναι χειροποίητο από φυσικά υλικά. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε το βαμβάκι και το λινό που προέρχονται αντίστοιχα από τα φυτά του βαμβακιού και του λιναριού. Υπάρχει μια συνεχώς αυξανόμενη συνειδητοποίηση των επιπτώσεων των εργαλείων και των υλικών μας στο περιβάλλον και μια τάση επιστροφής στις καθαρές πρώτες ύλες, που ίσως να είναι λιγότερο τοξικές για εμάς και το περιβάλλον μας.
Η καλλιγραφία, εκτός από μια αρχαία τέχνη, κρύβει πίσω της και πολλά στοιχεία φιλοσοφίας. Πώς αντιλαμβάνεστε την καλλιγραφία από τη σκοπιά αυτή;
Ναι, αυτό είναι αλήθεια, και σε ορισμένα μέρη του κόσμου αυτό είναι περισσότερο εμφανές απ’ ό,τι σε άλλα. Ουσιαστικά η γραφή είναι μετάδοση πληροφοριών. Οι πληροφορίες μπορεί να είναι πνευματικού, φιλοσοφικού ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα ή καθαρά λειτουργικής φύσεως, όπως τα οικονομικά και η νομική. Σε μερικούς πολιτισμούς η γραφή επιτελεί και τις δύο λειτουργίες, είναι δηλαδή ένας τρόπος μετάδοσης βασικών πληροφοριών αλλά και μια μορφή τέχνης με πολλές φιλοσοφικές προεκτάσεις. Αν ψάξετε λίγο, μπορείτε να βρείτε στην ελληνική και βυζαντινή παραδοσιακή γραφή στοιχεία που συνδέουν τη μορφή των γραμμάτων με ιδανικά που αφορούν την ομορφιά, την αρμονία και την αλήθεια. Μπορείτε επίσης να διαπιστώσετε ότι η καλλιγραφία μερικές φορές εθεωρείτο ότι μπορούσε να ενδυναμώσει κάποιον πνευματικά. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η γραφή των ιερών κειμένων ήταν μια πράξη προσευχής και επικοινωνίας με τον Θεό. Η γραφή θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια δημιουργική πράξη μίμησης της δημιουργικής ικανότητας του Θεού. Υπάρχουν επίσης σύγχρονες τάσεις μέσα στην καλλιγραφία που συνδέονται με την ψυχολογία και την ψυχοθεραπεία, έχοντας παράλληλα και μια εγγενή σύνδεση με τη φιλοσοφία. Σύμφωνα με τη «Διεθνή Έκθεση Καλλιγραφίας», στόχος της καλλιγραφίας είναι «να δημιουργηθεί μια πιο όμορφη και υγιής κοινωνία». Θα πρέπει να πω ότι η ενασχόλησή μου με την ιστορία της γραφής και των γραμμάτων σίγουρα μου έχει διδάξει πάρα πολλά και ίσως με έχει καλλιεργήσει και βελτιώσει κατά κάποιο τρόπο. Το δώρο που αποκόμισα από τη μέχρι τώρα πορεία μου είναι το να εργάζομαι με τα χέρια, το μυαλό και την καρδιά μου.
Πρόσφατα είχατε την ευκαιρία να μυήσετε τους Κύπριους σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας στα μυστικά της καλλιγραφίας μέσα από το 3ήμερο εργαστήριο του 2ου Graphic Stories Cyprus. Πώς σας φάνηκε η εμπειρία σας αυτή στην Κύπρο και σε σχέση με τη Συνάντηση Σχεδιαστών Οπτικής Επικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus;
Το ένιωσα σαν μια ιδιαίτερη τιμή να βοηθήσω στο να συνειδητοποιηθεί η σημασία της παραδοσιακής γραφής και της αποκατάστασης μιας όμορφης παράδοσης τόσο βαθιά ριζωμένης στην κυπριακή ιστορία και τον πολιτισμό. Στην Κύπρο και την Ελλάδα η καλλιγραφική παράδοση παρουσιάζεται κατακερματισμένη. Ορισμένοι μπορεί να θεωρούν ότι είναι μια περιττή δραστηριότητα, αλλά αυτό δεν ισχύει, όπως αποδεικνύεται από την αναβίωσή της αυτή τη στιγμή. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής από τη φιλοξενία και την καλοσύνη που απήλαυσα από τους οικοδεσπότες μου και από όλους τους μαθητές μου και τις γνωριμίες που έκανα. Αυτό που διαπίστωσα ως κοινό μας χαρακτηριστικό είναι η επικοινωνία: είμαστε συνειδητά ταγμένοι στη δημιουργία μιας υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης για το καλό όλων των πολιτών. Αυτή η αλληλεπίδραση και οι δράσεις που την υποστηρίζουν προσπαθούν να κατακτήσουν τα ιδανικά που είναι σημαντικά για μια κοινωνία. Μέσω αυτής της ανταλλαγής κάθε ομάδα μπορεί να ωφεληθεί από τη γνώση της άλλης. Είναι σημαντικό να έρθουν όλοι κοντά για να εκτιμήσουν ο ένας τον άλλον, για να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον και να είναι όλοι ανοικτοί στην ανάπτυξη με ουσιαστικό τρόπο. Ήταν επίσης σημαντικό για μένα να συναντηθώ με ανθρώπους που μοιραζόμαστε το ίδιο πάθος και πιστεύουν ότι η κουλτούρα και η παράδοσή μας πρέπει να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν, παρά τα πολλά εμπόδια και τις απογοητεύσεις του βιώνουμε στη σύγχρονη εποχή.
Μιας και ήταν η πρώτη φορά που επισκεφτήκατε το νησί, τι πήρατε μαζί σας σαν ανάμνηση από την Κύπρο και τι ήταν αυτό κατά τη γνώμη σας που είδατε εδώ το οποίο δεν έχετε δει σε άλλα μέρη;
Μακάρι να μπορούσα να έμενα περισσότερο… Άγγιξα μόνο την επιφάνεια του κυπριακού πολιτισμού, αλλά αυτό μου αρκεί προς το παρόν, μιας και ελπίζω να επιστρέψω κάποια μέρα! Το πιο σημαντικό για μένα ήταν ότι είχα την ευκαιρία να συνδεθώ και να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους και μάλιστα με πολλούς νέους, ζωντανούς και ευφυείς! Έμαθα λίγα μόνο για τη μοναδική Ιστορία του νησιού, είδα μερικές εξαιρετικές εκθέσεις και γκαλερί, καθώς επίσης απόλαυσα την παραδοσιακή κουζίνα. Θα πρέπει να αναφέρω ωστόσο τη ζεστασιά και το καλωσόρισμα που έλαβα από όλους.
Αφήνοντας τις καλύτερες των εντυπώσεων στο φιλότεχνο κυπριακό κοινό και όχι μόνο, θα ανανεώνατε το ραντεβού σας για μία ακόμα… «γραφιστορία»;
Απολύτως! Ελπίζω ότι θα είμαι στην Ελλάδα όλο και περισσότερο χρόνο, οπότε θα είμαι πιο κοντά και στην Κύπρο. Ευχαριστώ για όλα!
Εις το επανιδείν λοιπόν!
Ποιο είναι το αρχικό ακαδημαϊκό σας υπόβαθρο σε επίπεδο σπουδών;
Αρχικά παρακολούθησα και έλαβα το πτυχίο μου Bachelor of Arts στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Βικτόρια στον Καναδά. Ο τομέας ενδιαφερόντων μου ήταν η Ύστερη Κλασική και Παλαιοχριστιανική/Βυζαντινή περίοδος.
Ποιες ήταν οι επιρροές που είχατε και τι ήταν τελικά αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την καλλιγραφία;
Όταν ήμουν δώδεκα ετών, ένας δάσκαλος αγγλικών μού δίδαξε την πλάγια γραφή [italic] στον ελεύθερο χρόνο μου μετά το σχολείο. Θυμάμαι μου είχε δώσει σαν δώρο μια όμορφη πένα, μελάνι και ένα βιβλίο και μου είπε να εξασκούμαι στον ελεύθερο χρόνο μου και να του πηγαίνω τη δουλειά μου στο τέλος κάθε εβδομάδας για να τη διορθώνει. Η πλάγια γραφή ήταν το στυλ που χρησιμοποιούσαν οι ανθρωπιστές κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης. Η Ένωση «Society for Italic Handwriting» ιδρύθηκε τον 20ό αιώνα για την προώθηση της γραφής στα σχολεία, μιας και εκτός από όμορφη είναι και ευανάγνωστη. Η τεχνοτροπία αυτή επιτρέπει την έκφραση του ιδιαίτερου χαρακτήρα του καθενός.Στο λύκειο μελέτησα τέχνη με έναν δάσκαλο ο οποίος ανήκε στη λεγόμενη παραδοσιακή αγγλική σχολή του Edward Johnston [«πατέρας της σύγχρονης καλλιγραφίας»].
Ο δάσκαλος αυτός με έπαιρνε από τα τακτικά μαθήματα τέχνης που έπρεπε να παρακολουθώ και με απασχολούσε σε έναν ξεχωριστό χώρο κάνοντας καλλιγραφία για δύο χρόνια. Ο Johnston ενδιαφέρονταν πολύ για την ελληνική γραφή και είχε μελετήσει πολλά ελληνικά χειρόγραφα, ενώ είχε δημιουργήσει και μια δική του ελληνική γραμματοσειρά. Όταν ήμουν ακόμα μικρό κορίτσι, είχα δει αντίγραφα εικονογραφημένων χειρόγραφων του θείου μου από το Άγιον Όρος, που είχε δημιουργήσει στις αρχές της δεκαετίας του 1920.
Όλα αυτά, και σε συνδυασμό με τις πανέμορφες επιχρυσωμένες διακοσμήσεις που είχα δει ως παιδί στις ορθόδοξες εκκλησίες στην Ελλάδα. φάνταζαν θαυμάσια στην παιδική μου φαντασία. Εμπνέομαι πολύ από την ανθρωπιστική φιλοσοφία και τη λογική της προόδου σε συνδυασμό με τη διατήρηση των πολιτιστικών παραδόσεών μας, όπως αυτή εκφράζεται από τους συνεχιστές της παράδοσης του Johnston. Αυτοί πιστεύουν ότι η παράδοση θα πρέπει να είναι ζωντανή και επίκαιρη και ότι είμαστε υποχρεωμένοι να μοιραζόμαστε όσα γνωρίζουμε για τη διασφάλιση αυτής της συνέχισης. Είμαστε υπεύθυνοι στο να εκφράζουμε την άποψή μας για τον καθορισμό και τη διαμόρφωση του πολιτισμού μας.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός καλλιγράφου και ποιες δεξιότητες πρέπει κάποιος να διαθέτει ή να αναπτύξει για να ασχοληθεί επαγγελματικά με την καλλιγραφία;
Ίσως οι πιο σημαντικές ιδιότητες που πρέπει να διαθέτει ένας καλλιγράφος είναι η υπομονή, το πάθος και η ευαισθησία. Η καλλιγραφία έχει σταματήσει να είναι μια απολύτως αναγκαία δραστηριότητα λόγω της έλευσης της τυπογραφίας από τον 15ο αιώνα, ενώ απαιτούνται πολλές δεξιότητες για να γίνει κάποιος ένας καλός καλλιγράφος. Είναι σαν να μαθαίνεις να παίζεις ένα μουσικό όργανο και απαιτεί την ίδια επιμονή. Απαιτεί, επίσης, να καταφέρεις να γίνεις ένας ολοκληρωμένος τεχνίτης έχοντας καλή γνώση των υλικών και των εργαλείων και πώς αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σωστά. Οι περισσότεροι επαγγελματίες καλλιγράφοι που γνωρίζω ενθουσιάζονται και ενδιαφέρονται πραγματικά για τις γραμματοσειρές και την ιστορία τους και ταυτόχρονα γνωρίζουν και αξιοποιούν με άνεση αρκετές διαφορετικές τεχνοτροπίες. Ένας καλλιγράφος, είτε εργάζεται για να ολοκληρώσει ένα επίσημο, παραδοσιακό έγγραφο, είτε για τη δημιουργία ενός έργου τέχνης, χρησιμοποιεί και στις δυο περιπτώσεις τις ίδιες δεξιότητες. Δηλαδή πρακτικά εμείς εργαζόμαστε στον τομέα του design, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται. Βέβαια είναι επίσης χρήσιμο για έναν καλλιγράφο, έστω και αν εργάζεται με παραδοσιακά μέσα, να γνωρίζει και να κατανοεί την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε σχέση με τον σχεδιασμό των γραμμάτων αλλά και των προγραμμάτων που διευκολύνουν την αναπαραγωγή της εργασίας του.
Ποιες εφαρμογές έχει και πού χρησιμοποιείται η καλλιγραφία στις μέρες μας;
Οι καλλιγράφοι ή αλλιώς «lettering artists» μπορούν να συμμετέχουν σε πολλά και διαφορετικά έργα, που κυμαίνονται από τη δημιουργία φακέλων για επίσημες εκδηλώσεις, τον σχεδιασμό προσκλητηρίων γάμου, λογοτύπων, σημάνσεων, ευχετήριων καρτών, σε εξώφυλλα βιβλίων, διπλώματα και άλλα επίσημα έγγραφα, στον σχεδιασμό γραμματοσειρών, στη χάραξη γραμμάτων σε πέτρα, στη σχεδίαση γραμμάτων σε τοίχους και κτήρια, καθώς και σε ό,τι μερικές φορές αποκαλείται ως «calligraphic art» ή «asemic writing», η οποία δεν είναι απαραίτητα αναγνώσιμη. Το πεδίο εφαρμογής είναι ευρύ. Η καλλιγραφία και τα χειρόγραφα αυτή τη στιγμή απολαμβάνουν μια αναγέννηση, που σύμφωνα με κάποιους είναι μια «ανθρώπινη» αντίδραση στις γρήγορες αλλαγές της ηλεκτρονικής τεχνολογίας αλλά και στον γρήγορο ρυθμό και την πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής. Ο κόσμος του γκράφιτι, επίσης, δείχνει να συγχωνεύεται με αυτόν της καλλιγραφίας και αυτό θεωρείται από μερικούς αρνητικό. Εγώ όμως είμαι ευγνώμων γι' αυτό.
Ποια είναι τα βασικά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος για να ασχοληθεί με την καλλιγραφία αρχικά σε ατομικό επίπεδο;
Τα κύρια εργαλεία που συνήθως χρησιμοποιεί ένας καλλιγράφος είναι οι «ended» και οι «broad» πένες, που λειτουργούν λίγο διαφορετικά μεταξύ τους. Αυτές μπορεί να είναι ένα καλάμι ή μπαμπού, ένα φτερό, ακόμα και ένα μεταλλικό στυλό. Κρατώντας την πένα σε μια ορισμένη γωνία με το χαρτί, το εργαλείο είναι σε θέση να κάνει γραμμές ποικίλου πάχους. Η αιχμηρή ή η επίπεδη βούρτσα είναι επίσης ένα άλλο σημαντικό εργαλείο. Υπάρχουν και πένες που μπορείς να φτιάξεις από το κουτί ενός αναψυκτικού. Είναι επίσης σημαντικό ένας καλλιγράφος να έχει καλά μελάνια και τέμπερες και καλής ποιότητας χαρτί για να εργαστεί. Το χαρτί μπορεί να είναι χαρτί ακουαρέλας, από μηχανή ή χειροποίητο, καθώς και άλλα υλικά, όπως περγαμηνή ή πάπυρο. Πρόκειται ουσιαστικά για μια διά βίου διαδικασία μάθησης ώστε να καταφέρει να γίνει κάποιος ικανός στον χειρισμό των εργαλείων και των υλικών και να μπορεί να δημιουργεί καλλιγραφικά έργα τέχνης που πηγάζουν από τον νου και την ψυχή του.
Πόσο εύκολο είναι για κάποιον να βρει υλικά από τη φύση και να δημιουργήσει μόνος του τα χρώματα που χρειάζεται;
Αυτό είναι πράγματι μια πρόκληση που απαιτεί έρευνα και πειραματισμό. Τα εργαλεία μας μπορούμε να τα βρούμε στη φύση. Καλάμια, μπαμπού και φτερά βρίσκονται εύκολα, αλλά απαιτούν ικανότητα να μετατραπούν σε αντικείμενα που λειτουργούν καλά για τους σκοπούς της καλλιγραφίας. Οι χρωστικές ουσίες μπορεί να προέρχονται από τη φύση και η Κύπρος είναι διάσημη για τα όμορφα γήινα χρώματά της, αλλά θα πρέπει να ξέρετε πού να τα βρείτε και πώς να τα προετοιμάσετε. Υπάρχουν επίσης πολλές παλιές συνταγές για μελάνια κατασκευασμένα από βότανα, δέντρα, φυτά και λουλούδια. Και φυσικά το χαρτί μπορεί να είναι χειροποίητο από φυσικά υλικά. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε το βαμβάκι και το λινό που προέρχονται αντίστοιχα από τα φυτά του βαμβακιού και του λιναριού. Υπάρχει μια συνεχώς αυξανόμενη συνειδητοποίηση των επιπτώσεων των εργαλείων και των υλικών μας στο περιβάλλον και μια τάση επιστροφής στις καθαρές πρώτες ύλες, που ίσως να είναι λιγότερο τοξικές για εμάς και το περιβάλλον μας.
Η καλλιγραφία, εκτός από μια αρχαία τέχνη, κρύβει πίσω της και πολλά στοιχεία φιλοσοφίας. Πώς αντιλαμβάνεστε την καλλιγραφία από τη σκοπιά αυτή;
Ναι, αυτό είναι αλήθεια, και σε ορισμένα μέρη του κόσμου αυτό είναι περισσότερο εμφανές απ’ ό,τι σε άλλα. Ουσιαστικά η γραφή είναι μετάδοση πληροφοριών. Οι πληροφορίες μπορεί να είναι πνευματικού, φιλοσοφικού ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα ή καθαρά λειτουργικής φύσεως, όπως τα οικονομικά και η νομική. Σε μερικούς πολιτισμούς η γραφή επιτελεί και τις δύο λειτουργίες, είναι δηλαδή ένας τρόπος μετάδοσης βασικών πληροφοριών αλλά και μια μορφή τέχνης με πολλές φιλοσοφικές προεκτάσεις. Αν ψάξετε λίγο, μπορείτε να βρείτε στην ελληνική και βυζαντινή παραδοσιακή γραφή στοιχεία που συνδέουν τη μορφή των γραμμάτων με ιδανικά που αφορούν την ομορφιά, την αρμονία και την αλήθεια. Μπορείτε επίσης να διαπιστώσετε ότι η καλλιγραφία μερικές φορές εθεωρείτο ότι μπορούσε να ενδυναμώσει κάποιον πνευματικά. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η γραφή των ιερών κειμένων ήταν μια πράξη προσευχής και επικοινωνίας με τον Θεό. Η γραφή θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια δημιουργική πράξη μίμησης της δημιουργικής ικανότητας του Θεού. Υπάρχουν επίσης σύγχρονες τάσεις μέσα στην καλλιγραφία που συνδέονται με την ψυχολογία και την ψυχοθεραπεία, έχοντας παράλληλα και μια εγγενή σύνδεση με τη φιλοσοφία. Σύμφωνα με τη «Διεθνή Έκθεση Καλλιγραφίας», στόχος της καλλιγραφίας είναι «να δημιουργηθεί μια πιο όμορφη και υγιής κοινωνία». Θα πρέπει να πω ότι η ενασχόλησή μου με την ιστορία της γραφής και των γραμμάτων σίγουρα μου έχει διδάξει πάρα πολλά και ίσως με έχει καλλιεργήσει και βελτιώσει κατά κάποιο τρόπο. Το δώρο που αποκόμισα από τη μέχρι τώρα πορεία μου είναι το να εργάζομαι με τα χέρια, το μυαλό και την καρδιά μου.
Πρόσφατα είχατε την ευκαιρία να μυήσετε τους Κύπριους σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας στα μυστικά της καλλιγραφίας μέσα από το 3ήμερο εργαστήριο του 2ου Graphic Stories Cyprus. Πώς σας φάνηκε η εμπειρία σας αυτή στην Κύπρο και σε σχέση με τη Συνάντηση Σχεδιαστών Οπτικής Επικοινωνίας, Graphic Stories Cyprus;
Το ένιωσα σαν μια ιδιαίτερη τιμή να βοηθήσω στο να συνειδητοποιηθεί η σημασία της παραδοσιακής γραφής και της αποκατάστασης μιας όμορφης παράδοσης τόσο βαθιά ριζωμένης στην κυπριακή ιστορία και τον πολιτισμό. Στην Κύπρο και την Ελλάδα η καλλιγραφική παράδοση παρουσιάζεται κατακερματισμένη. Ορισμένοι μπορεί να θεωρούν ότι είναι μια περιττή δραστηριότητα, αλλά αυτό δεν ισχύει, όπως αποδεικνύεται από την αναβίωσή της αυτή τη στιγμή. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής από τη φιλοξενία και την καλοσύνη που απήλαυσα από τους οικοδεσπότες μου και από όλους τους μαθητές μου και τις γνωριμίες που έκανα. Αυτό που διαπίστωσα ως κοινό μας χαρακτηριστικό είναι η επικοινωνία: είμαστε συνειδητά ταγμένοι στη δημιουργία μιας υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης για το καλό όλων των πολιτών. Αυτή η αλληλεπίδραση και οι δράσεις που την υποστηρίζουν προσπαθούν να κατακτήσουν τα ιδανικά που είναι σημαντικά για μια κοινωνία. Μέσω αυτής της ανταλλαγής κάθε ομάδα μπορεί να ωφεληθεί από τη γνώση της άλλης. Είναι σημαντικό να έρθουν όλοι κοντά για να εκτιμήσουν ο ένας τον άλλον, για να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον και να είναι όλοι ανοικτοί στην ανάπτυξη με ουσιαστικό τρόπο. Ήταν επίσης σημαντικό για μένα να συναντηθώ με ανθρώπους που μοιραζόμαστε το ίδιο πάθος και πιστεύουν ότι η κουλτούρα και η παράδοσή μας πρέπει να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν, παρά τα πολλά εμπόδια και τις απογοητεύσεις του βιώνουμε στη σύγχρονη εποχή.
Μιας και ήταν η πρώτη φορά που επισκεφτήκατε το νησί, τι πήρατε μαζί σας σαν ανάμνηση από την Κύπρο και τι ήταν αυτό κατά τη γνώμη σας που είδατε εδώ το οποίο δεν έχετε δει σε άλλα μέρη;
Μακάρι να μπορούσα να έμενα περισσότερο… Άγγιξα μόνο την επιφάνεια του κυπριακού πολιτισμού, αλλά αυτό μου αρκεί προς το παρόν, μιας και ελπίζω να επιστρέψω κάποια μέρα! Το πιο σημαντικό για μένα ήταν ότι είχα την ευκαιρία να συνδεθώ και να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους και μάλιστα με πολλούς νέους, ζωντανούς και ευφυείς! Έμαθα λίγα μόνο για τη μοναδική Ιστορία του νησιού, είδα μερικές εξαιρετικές εκθέσεις και γκαλερί, καθώς επίσης απόλαυσα την παραδοσιακή κουζίνα. Θα πρέπει να αναφέρω ωστόσο τη ζεστασιά και το καλωσόρισμα που έλαβα από όλους.
Αφήνοντας τις καλύτερες των εντυπώσεων στο φιλότεχνο κυπριακό κοινό και όχι μόνο, θα ανανεώνατε το ραντεβού σας για μία ακόμα… «γραφιστορία»;
Απολύτως! Ελπίζω ότι θα είμαι στην Ελλάδα όλο και περισσότερο χρόνο, οπότε θα είμαι πιο κοντά και στην Κύπρο. Ευχαριστώ για όλα!
Εις το επανιδείν λοιπόν!
Graphic Stories Cyprus 2016 | Workshops Video:
Graphic
Designer | aggeliki.mk@gmail.com
"Πολίτης
της Κυριακής" | "Παράθυρο" 12.06.16
#Γραφιστορίες
#070
.jpg)
Comments