Συνέντευξη | Νίκος Σουλελές «Η εκπαίδευση του Design στη Κύπρο: προσδοκίες και προκλήσεις»

Ακαδημαϊκός στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) με πάνω από είκοσι δύο χρόνια διδακτική εμπειρία στην εκπαίδευση, στους τομείς της τέχνης και του σχεδιασμού, ο Νίκος Σουλελές έχει έχει εργαστεί στο Πανεπιστήμιο Western Sydney (Αυστραλία), στο Liverpool College of Further Education (Σύδνεϋ, Αυστραλία), στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας KvB (Σύδνεϋ, Αυστραλία), στο Cumbria Institute of the Arts (Αγγλία), στο Πανεπιστήμιο της Sharjah (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), ενώ μαθητές του διαπρέπουν σε διάφορους τομείς του design ανά τον κόσμο. 


Μέσα από μια τόσο πλούσια και μακροχρόνια ακαδημαϊκή καριέρα, κατά κύριο λόγω στο εξωτερικό αλλά και στην Κύπρο, τι είναι αυτό που σας κάνει να παραμένετε στις επάλξεις της εκπαίδευσης σε σχέση με το design ακόμα και σήμερα; Τι είναι δηλαδή αυτό που σας δίνει την ώθηση για να συνεχίζετε με τον ίδιο ενθουσιασμό;

Αυτό που συνεχίζει να με στηρίζει τα τελευταία είκοσι δύο χρόνια είναι η ευχαρίστηση που εξακολουθώ να νοιώθω όταν εργάζομαι με νέους ανθρώπους. Ο ακαδημαϊκός χώρος και η διδασκαλία είναι από εκείνα τα επαγγέλματα που μπορεί κάποιος να εξασκήσει σωστά, μόνο αν νοιώθει πραγματική απόλαυση και ευχαρίστηση από το επάγγελμά του. Η διδασκαλία της σχεδιαστικής ειδικότερα είναι ένας κλάδος που προωθεί τη δημιουργική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων. Αυτές είναι οι ικανότητες που μπορούν να μεταφέρουν σε διάφορους τομείς της καθημερινής ζωής οι φοιτητές. Η διδασκαλία του σχεδιασμού στους νέους τους προσφέρει δεξιότητες που είναι χρήσιμες σε ευρύ φάσμα καθημερινών καταστάσεων. Τίποτα δεν μου δίνει περισσότερη ευχαρίστηση από το να έχω μια παραγωγική τάξη και να βλέπω νέους να μεγαλώνουν με τον τρόπο που σκέφτονται.

«Η Εκπαίδευση του ντιζάιν στην Κύπρο: Προσδοκίες και προκλήσεις» είναι ο τίτλος της πρόσφατης ερευνητικής σας εργασίας που έχει συνταχθεί σε συνεργασία με το ερευνητικό εργαστήρι ‘Art + Design: elearning lab’ του τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών, του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Ποια ήταν η αφορμή για να πραγματοποιηθεί αυτή η έρευνα;

Πριν από περίπου ένα χρόνο διοργανώσαμε την πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Ντηζάιν της Κύπρου στη Λεμεσό, και αυτό μας άνοιξε τα μάτια στο έργο πετυχημένων Κυπρίων σχεδιαστών. Ωστόσο, παρατηρήσαμε ότι το έργο τους δεν είναι γνωστό στην ευρύτερη κυπριακή κοινωνία και αυτό μας προβλημάτισε. Έγινε φανερό ότι η ευρύτερη κυπριακή κοινωνία δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για το σχεδιασμό και οι άνθρωποι γενικά δεν μπορούν να κατανοήσουν τη σχέση που έχει το ντηζάιν με τη καθημερινή τους ζωή. Στη συνέχεια, ξεκινήσαμε την έρευνά μας με τη συλλογή απόψεων από ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων, ώστε να μπορούμε να εντοπίσουμε τουλάχιστον μερικούς από τους λόγους πίσω από αυτή την κατάσταση.

Διαθέτοντας σημαντική εμπειρία σε πολλούς τομείς του design, ποια είναι η γνώμη σας για το design αλλά και τους αντίστοιχους σχεδιαστές, εντός των συνόρων; 

Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν πολλοί καλοί σχεδιαστές στη Κύπρο που εργάζονται σε διάφορους τομείς του σχεδιασμού, όπως στη μόδα, την εσωτερική διακόσμηση, το σχεδιασμό προϊόντων, την αρχιτεκτονική και την οπτική επικοινωνία. Το θέμα δεν είναι τόσο η έλλειψη ταλέντων, αλλά περισσότερο η έλλειψη θεσμοθετημένης υποστήριξης και εκτίμησή του τι το ντηζάιν μπορεί να προσφέρει στην κυπριακή κοινωνία. Τα ευρύτερα οφέλη του σχεδιασμού είναι άγνωστα. Άφθονο ταλέντο, μικρή υποστήριξη, και πολύ λίγη κατανόηση για τα οφέλη του σχεδιασμού.

Πως θα αξιολογούσατε το επίπεδο των σπουδών του design στην Κύπρο; 

Υπάρχει πολύ λίγη έμφαση στις διανοητικές πτυχές του σχεδιασμού, και υπάρχει τεράστια έμφαση στην απόκτηση πρακτικών δεξιοτήτων. Ως αποτέλεσμα, αυτοί που σπουδάζουν ντηζάιν στη Κύπρο, είναι πιθανό να είναι πολύ εξειδικευμένοι όσον αφορά πρακτικές γνώσεις, αλλά θα στερούνται των διανοητικών πτυχών που χρειάζεται το αποτελεσματικό ντηζάιν. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό έχει να κάνει και με το γεγονός ότι οι φοιτητές του ντηζάιν στην Κύπρο δεν εκτίθενται σε διαφορετικές κουλτούρες στις τάξεις τους. Το αποτελεσματικό ντηζάιν είναι εγγενώς διαπολιτισμικό και διεπιστημονικό. Σε μεγάλο βαθμό και τα δύο αυτά λείπουν από τις σπουδές του ντηζάιν στην Κύπρο, αλλά και σε μεγάλο βαθμό η σημασία τους δεν είναι κατανοητές από πολλούς που διδάσκουν στο τομέα. Σαν αποτέλεσμα, έχουμε την τάση να διδάσκουμε ντηζάιν στη Κύπρο με βάση τις αρχές που εφαρμόζονταν στη δεκαετία του 1970. Το ντηζάιν σήμερα είναι ένας εξαιρετικά πολύπλοκος κλάδος, αλλά δεν έχουμε καταφέρει να το κατανοήσουμε αυτό ακόμα. Αναφέρομαι σε ορισμένα από αυτά τα θέματα στην έρευνα που κάναμε.

Ποιους στόχους έχετε θέσει μέσα από την ολοκλήρωση της έρευνάς σας για την εκπαίδευση του design στην Κύπρο; Θεωρείτε ότι κάτι μπορεί να αλλάξει και να βελτιωθεί στον τομέα αυτό; και το σημαντικότερο, είμαστε έτοιμοι και πρόθυμοι ως Κυπριακή Δημοκρατία και Πολιτεία να ακολουθήσουμε τις αλλαγές που χρειάζονται; 

Το πρώτο στάδιο είναι να ξεκινήσει μια δημόσια συζήτηση σχετικά με το ρόλο και τη συμβολή του ντηζάιν για την κυπριακή κοινωνία. Αν δεν ξεκινήσει αυτή η συζήτηση, έχουμε ελάχιστη ελπίδα για πρόοδο. Πρέπει να ξεφύγουμε από τη στενή νοοτροπία που έχουμε για το ντηζάιν και με κάποιο τρόπο να κατανοήσουμε τα διάφορα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη που μπορεί να προσφέρει στη κυπριακή κοινωνία. Τότε μόνο ο μετασχηματισμός θα είχε επιτευχθεί. Στην Ευρώπη ορισμένες κυβερνήσεις έχουν ξεκινήσει επίσημες πολιτικές ντηζάιν επειδή έχουν εκτιμήσει την οικονομική και πολιτιστική αξία του για τη κοινωνία. Έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε για να φτάσουμε εκεί. Ιδανικά οι πολιτικοί μας θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουν τα οφέλη του ντηζάιν και να παρέχουν την υποστήριξη που χρειάζεται. Αλλά και για αυτό έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε. Για μας ως ερευνητικό εργαστήρι το επόμενο στάδιο είναι να διερευνηθούν τα οφέλη του σχεδιασμού για την κυπριακή κοινωνία και έτσι ελπίζουμε να πείσουμε τους πολιτικούς σχετικά με τη σημασία του. Όλα αυτά είναι πολύ ελπιδοφόρα και μακροπρόθεσμα. Φυσικά δεν βοηθά το ότι η εκπαίδευση του ντηζάιν στη Κύπρο υστερεί σε πολλούς τομείς.

Το 2016 ήταν η χρονιά που διοργανώσατε το 1ο World Design Day Cyprus, ποιος ήταν ο στόχος της διοργάνωσης αυτής και ποια η εικόνα που αποκομίσατε από την εμπειρία σας αυτή; 

Το World Design Day Cyprus παρέχει ένα φόρουμ για Κύπριους σχεδιαστές να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και ταυτόχρονα να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα οφέλη του ντηζάιν. Έτσι, έχει ένα διπλό ρόλο, αλλά ουσιαστικά πρόκειται για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης. Είναι δύσκολο να πείσουμε τους άριστους επαγγελματίες σχεδιαστές να συμμετάσχουν επειδή δεν έχουν πάντα ένα κίνητρο ή το χρόνο να ασχοληθούν με αυτή την εκδήλωση. Ωστόσο, εξακολουθούμε να επιμένουμε, διότι είναι όλα μέρος του ευρύτερου σχεδίου για την προώθηση της γνώσης για τα οφέλη του ντηζαιν στην κυπριακή κοινωνία.

Φέτος οι φοιτητές αλλά και οι επαγγελματίες της οπτικής επικοινωνίας θα έχουν την ευκαιρία να σας παρακολουθήσουν ως ομιλητή στην 3η Συνάντηση Σχεδιαστών Οπτικής Επικοινωνίας Κύπρου (Graphic Stories Cyprus) στις 10 Μαρτίου. Ποια είναι η γνώμη σας για την διοργάνωση αυτή; 

Κάθε εκδήλωση που προωθεί την ευαισθητοποίηση σε θέματα ντηζάιν και τα οφέλη για την κυπριακή κοινωνία, είναι ευπρόσδεκτη. Τουλάχιστον στο δικό σας επαγγελματικό κλάδο φαίνεται να έχετε προσελκύσει κόσμο και ενδιαφέρον και αυτό είναι χρήσιμο. Ανάλογες εκδηλώσεις θα πρέπει να συμβαίνουν και για άλλους κλάδους του ντηζάιν στην Κύπρο. Αν είναι μελλοντικά να επιτευχθεί ο στόχος της αύξησης της ευαισθητοποίησης, τότε όλοι οι κλάδοι του ντηζάιν θα πρέπει να ακολουθούν το παράδειγμα σας και θα πρέπει όλοι από όλους τους επαγγελματικούς κλάδους να συνεργάζονται μεταξύ τους. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την ευκαιρία να συμβάλω στον ευρύτερο διάλογο.

+ Η έκθεση ‘Εκπαίδευση στο ντιζάιν στην Κύπρο: Προσδοκίες και προκλήσεις έχει συνταχθεί από το ερευνητικό εργαστήρι ‘Art + Design: elearning lab’ του τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, και μπορείτε να την κατεβάσετε από το σύνδεσμο: elearning art design

Aggeliki MK Athanasiadi | Αγγελική ΜK Αθανασιάδη

Graphic Designer | aggeliki.mk@gmail.com

"Πολίτης της Κυριακής" | "Παράθυρο" 26.02.17
#Γραφιστορίες #091