Το Θέατρο του Παραλόγου
“Δεν είναι η απάντηση που μας διαφωτίζει, αλλά η ερώτηση” είχε πει πριν από πολλά χρόνια ο θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ιονέσκο. Ίσως να φανεί τετριμμένο, αλλά αν θα ήθελα να απαριθμήσω τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους αναπολώ τη φοιτητική μου ζωή, σίγουρα στην κορυφή της λίστας θα κατέτασσα την ανεκτίμητη αξία της γνώσης καθώς και του ελεύθερου χρόνου εκείνων των ετών. Μπορεί ως προς τον πρώτο λόγο και σε σχέση με το αντικείμενο των σπουδών μου, τη γραφιστική, να είχα τη δυνατότητα να αποκτήσω τις πρώτες γνώσεις για την μετέπειτα επαγγελματική μου πορεία, όμως ο απεριόριστος ελεύθερος χρόνος ήταν αυτός που μου επέτρεψε να κάνω ερωτήσεις, άλλοτε σιωπηλά, ως μια εσωτερική αναζήτηση, και άλλοτε φωναχτά παρέα με φίλους και συμφοιτητές αναζητώντας αυτήν ακριβώς τη διαφώτιση που υπαινίσσεται ο Ιονέσκο. Κάπου μέσα από την αναζήτηση αυτή διαφάνηκε και η συνάφεια των λόγων του αγαπημένου θεατρικού συγγραφέα με το επάγγελμα μας.
Συλλέγοντας τα αποφθέγματα, του κατά πολλούς πατέρα του Θεάτρου του Παραλόγου (Le Théâtre de l'Absurde), θα μπορούσαμε να γεμίσουμε αρκετές από τις σελίδες ενός φανταστικού “εγχειριδίου επιβίωσης για γραφίστες”. Δεν είναι καθόλου σπάνιες οι περιπτώσεις όπου ένας σχεδιαστής καλείται να δημιουργήσει, παρέχοντας διαφωτιστικές απαντήσεις σε ανείπωτες ερωτήσεις. Σε περιπτώσεις δηλαδή που ο πελάτης, σε πλήρη συσκότιση, χωρίς προϋπολογισμό και ενίοτε με ομιχλώδη επιχειρηματικό πλάνο, απαιτεί από τον γραφίστα την κατά παραγγελία Θεία φώτιση. “Δεν μου αρέσει το λογότυπο που μου έφτιαξες” διατείνεται, ο εκ των υστέρων, προφήτης της ομίχλης. Ας όψεται όμως ο Ευγένιος που με την διορατικότητα που τον διέκρινε φρόντισε να θέσει το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση “μπορείτε να προβλέψετε τα πράγματα μόνο αφότου έχουν συμβεί”. Όσο για την νεότευκτη, απαίδευτη και ισοπεδωτική αντίληψη της εποχής ότι όλα τα κάνει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είχε προνοήσει να δώσει την απάντηση “Ένα έργο τέχνης είναι πάνω απ 'όλα μια περιπέτεια του μυαλού”.
Σύμφωνα με τον εμπνευστή του όρου “Θέατρο του Παραλόγου”, Μάρτιν Τζούλιους Έσλιν, αυτό αγωνίζεται να εκφράσει την λογική του για τον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης και την ανεπάρκεια της ορθολογικής προσέγγισης, μέσω της ανοιχτής εγκατάλειψης των δήθεν ορθολογικών τεχνασμάτων και της ασυνεχούς σκέψης. Κάτι δηλαδή σαν ανάθεση έργου οπτικής επικοινωνίας από κρατικό οργανισμό ή εταιρία του δημοσίου, για να το θέσουμε με πιο απλά λόγια.
Σε μία εποχή της ηθελημένης καλλιέργειας του ολοκληρωτισμού του μετρίου, της αισθητικής ισοπέδωσης, του εφήμερου και του φθηνού, σε σχέση τουλάχιστον με την ποιότητα, ένας ευσυνείδητος σχεδιαστής, με επίγνωση του πολυδιάστατου ρόλου του απέναντι όχι μόνο στο επάγγελμα που υπηρετεί αλλά και έναντι της κοινωνίας, δικαίως αισθάνεται ως μοναχικός, αλλά πάντα ρομαντικός, Δον Κιχώτης. Το υπέρτατο τέχνασμα της μαζικής παραφροσύνης, κατά τον Ιονέσκο, είναι ότι μας πείθει πως το μόνο αφύσικο άτομο είναι αυτός που αρνείται να ενταχθεί στην τρέλα των άλλων, εκείνος που προσπαθεί μάταια να αντισταθεί. Ποτέ δεν θα καταλάβουμε τον ολοκληρωτισμό εάν δεν καταλάβουμε πρώτα ότι οι άνθρωποι σπάνια έχουν τη δύναμη να είναι ασυνήθιστοι. Στη σύγχρονη εποχή, από τη μια ο τεράστιος όγκος πληροφοριών και από την άλλη η ευρεία σφαίρα του αγνώστου μπορεί να καθιστούν την απόλυτη πεποίθηση αδύνατη, όμως ως σχεδιαστές οφείλουμε να συνεχίσουμε να αναζητούμε το νόημα σε ότι κάνουμε, να συνεχίσουμε να εξερευνούμε και να θέτουμε διαφωτιστικές ερωτήσεις.
Συλλέγοντας τα αποφθέγματα, του κατά πολλούς πατέρα του Θεάτρου του Παραλόγου (Le Théâtre de l'Absurde), θα μπορούσαμε να γεμίσουμε αρκετές από τις σελίδες ενός φανταστικού “εγχειριδίου επιβίωσης για γραφίστες”. Δεν είναι καθόλου σπάνιες οι περιπτώσεις όπου ένας σχεδιαστής καλείται να δημιουργήσει, παρέχοντας διαφωτιστικές απαντήσεις σε ανείπωτες ερωτήσεις. Σε περιπτώσεις δηλαδή που ο πελάτης, σε πλήρη συσκότιση, χωρίς προϋπολογισμό και ενίοτε με ομιχλώδη επιχειρηματικό πλάνο, απαιτεί από τον γραφίστα την κατά παραγγελία Θεία φώτιση. “Δεν μου αρέσει το λογότυπο που μου έφτιαξες” διατείνεται, ο εκ των υστέρων, προφήτης της ομίχλης. Ας όψεται όμως ο Ευγένιος που με την διορατικότητα που τον διέκρινε φρόντισε να θέσει το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση “μπορείτε να προβλέψετε τα πράγματα μόνο αφότου έχουν συμβεί”. Όσο για την νεότευκτη, απαίδευτη και ισοπεδωτική αντίληψη της εποχής ότι όλα τα κάνει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είχε προνοήσει να δώσει την απάντηση “Ένα έργο τέχνης είναι πάνω απ 'όλα μια περιπέτεια του μυαλού”.
Σύμφωνα με τον εμπνευστή του όρου “Θέατρο του Παραλόγου”, Μάρτιν Τζούλιους Έσλιν, αυτό αγωνίζεται να εκφράσει την λογική του για τον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης και την ανεπάρκεια της ορθολογικής προσέγγισης, μέσω της ανοιχτής εγκατάλειψης των δήθεν ορθολογικών τεχνασμάτων και της ασυνεχούς σκέψης. Κάτι δηλαδή σαν ανάθεση έργου οπτικής επικοινωνίας από κρατικό οργανισμό ή εταιρία του δημοσίου, για να το θέσουμε με πιο απλά λόγια.
Σε μία εποχή της ηθελημένης καλλιέργειας του ολοκληρωτισμού του μετρίου, της αισθητικής ισοπέδωσης, του εφήμερου και του φθηνού, σε σχέση τουλάχιστον με την ποιότητα, ένας ευσυνείδητος σχεδιαστής, με επίγνωση του πολυδιάστατου ρόλου του απέναντι όχι μόνο στο επάγγελμα που υπηρετεί αλλά και έναντι της κοινωνίας, δικαίως αισθάνεται ως μοναχικός, αλλά πάντα ρομαντικός, Δον Κιχώτης. Το υπέρτατο τέχνασμα της μαζικής παραφροσύνης, κατά τον Ιονέσκο, είναι ότι μας πείθει πως το μόνο αφύσικο άτομο είναι αυτός που αρνείται να ενταχθεί στην τρέλα των άλλων, εκείνος που προσπαθεί μάταια να αντισταθεί. Ποτέ δεν θα καταλάβουμε τον ολοκληρωτισμό εάν δεν καταλάβουμε πρώτα ότι οι άνθρωποι σπάνια έχουν τη δύναμη να είναι ασυνήθιστοι. Στη σύγχρονη εποχή, από τη μια ο τεράστιος όγκος πληροφοριών και από την άλλη η ευρεία σφαίρα του αγνώστου μπορεί να καθιστούν την απόλυτη πεποίθηση αδύνατη, όμως ως σχεδιαστές οφείλουμε να συνεχίσουμε να αναζητούμε το νόημα σε ότι κάνουμε, να συνεχίσουμε να εξερευνούμε και να θέτουμε διαφωτιστικές ερωτήσεις.
Graphic Designer | aggeliki.mk@gmail.com
"Πολίτης της Κυριακής" | "Παράθυρο" 03.12.17
.jpg)
Comments