Αντίληψη
“Υπάρχουν πράγματα γνωστά και υπάρχουν πράγματα άγνωστα, και μεταξύ αυτών είναι οι πόρτες της αντίληψης”, είχε γράψει το 1954 ο Άγγλος φιλόσοφος και συγγραφέας Aldous Huxley, στο βιβλίο του “The Doors of Perception”, θέλοντας ουσιαστικά να αναδείξει τη σημασία της αντίληψης στον καθορισμό και τη διάκριση του πραγματικού από το φανταστικό, του αληθούς από το ψευδές, του αντικειμενικού από το υποκειμενικό, του γνωστού από το άγνωστο. Σύμφωνα με τους θεωρητικούς του θέματος, η αντίληψη, είναι η ικανότητα να βλέπουμε, να ακούμε ή να αντιλαμβανόμαστε κάτι μέσω των αισθήσεων μας και στη συνέχεια να το ερμηνεύουμε χρησιμοποιώντας τη λογική, το συναίσθημα ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο, παράγοντας τελικά μια νοητική εντύπωση.
Από τη σκοπιά της γραφιστικής και της οπτικής επικοινωνίας, η έννοια της αντίληψης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αντικείμενα μελέτης και ενδιαφέροντος. Το ουσιαστικότερο ίσως βήμα προς την κατεύθυνση της συνειδητοποίησης του μηχανισμού της ανθρώπινης αντίληψης και της επιστημονικής της θεμελίωσης πραγματοποιήθηκε στη δεκαετία του 1920 μέσω της θεωρίας της Gestalt και της περιγραφής αυτού που ορίστηκε ως ενοποιημένο σύνολο. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή “το ενοποιημένο σύνολο είναι διαφορετικό από το άθροισμα των επιμέρους τμημάτων του” και ότι ο ανθρωπινός νους σχηματίζει ένα παγκόσμια σύνολο μέσα από πολλές αυτοπροσδιοριζόμενες τάσεις.
Ανατρέχοντας όμως στον κλασικό και ευρέως αποδεκτό ορισμό του σχεδιαστή οπτικής επικοινωνίας, το πιθανότερο είναι ότι θα καταλήξουμε στο ότι αυτός είναι ένας επαγγελματίας του κλάδου των γραφικών τεχνών που συνδυάζει εικόνες, τυπογραφία ή κινούμενα γραφικά για να δημιουργήσει κάποιο σχέδιο. Ένας γραφίστας δημιουργεί τα γραφικά για τα έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα και τη διαφήμιση. Είναι υπεύθυνος για τη στοιχειοθέτηση, την απεικόνιση, το σχεδιασμό ιστοσελίδων και της διεπαφής χρήστη. Η βασική ευθύνη της δουλειάς του γραφίστα, είναι η παρουσίαση όλων αυτών των πληροφοριών με τρόπο τόσο προσιτό όσο και αξιομνημόνευτο. Ακριβώς στο σημείο αυτό και πέρα από κάθε τεχνικής φύσεως λεπτομέρεια εντοπίζεται η ουσία της οπτικής επικοινωνίας. Το αν οι πληροφορίες είναι προσιτές και εύκολο να καταγραφούν στη μνήμη, έχει να κάνει με την αντίληψη και το πώς μπορεί ο σχεδιαστής να την προκαλέσει σε κάθε περίπτωση. Ο σχεδιασμός είναι πραγματικά περισσότερο μια μελέτη της ανθρώπινης αντίληψης και πώς μέσα από αυτή μπορεί να επηρεάσει τις αισθήσεις που νιώθουμε και τα συναισθήματα που αυτές μας δημιουργούν. Ένας σχεδιαστής μπορεί, έως ένα βαθμό, να μορφοποιήσει και να διαμορφώσει τις οπτικές εμπειρίες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αλλά δεν μπορεί πάντα να προβλέψει και το αποτέλεσμα.
Σχεδόν ενάμιση αιώνα πριν από τον Aldous Huxley, ο επίσης Άγγλος ποιητής, ζωγράφος αλλά και τυπογράφος, William Blake, μέσα από τη συλλογή κειμένων του, υπό το γενικό τίτλο “The Marriage of Heaven and Hell”, που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον Huxley, έγραφε, με ποιητική διάθεση σχετικά με την αντίληψη ότι “Αν οι πόρτες της αντίληψης καθαριστούν όλα θα φαίνονται στον άνθρωπο όπως ακριβώς είναι, άπειρα”. Μέσα από αυτό το οξύμωρο σχήμα, ο Blake θέλησε να εκφράσει τον προβληματισμό του σχετικά με την ανθρώπινη αντίληψη και την αδυναμία μας να την κατανοήσουμε, προσδιορίζοντας τη στο σύνολό της. Όπως ακριβώς τα όρια του απείρου, έτσι και τα μυστικά της ανθρώπινης αντίληψης δεν είναι διακριτά αλλά ούτε μπορούν να προσδιοριστούν με έναν τρόπο καθολικό. Ο σύγχρονος του Huxley, επίσης Άγγλος ακαδημαϊκός μελετητής, C.S. Lewis, θέλοντας να εκφράσει την υποκειμενικότητα της αντίληψης, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι “Αυτό που βλέπετε και αυτό που ακούτε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πού στέκεστε. Εξαρτάται επίσης από το είδος του ατόμου που είστε”, αμφισβητώντας κατά βάση αυτό που χαρακτηρίζουμε ως κοινή αντίληψη.
Σήμερα όμως η οπτική επικοινωνία έχει γίνει το πιο ισχυρό μέσο με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να μορφοποιήσει το περιβάλλον του και, κατ 'επέκταση, την κοινωνία και τον εαυτό του και να προκαλέσει πραγματική αλλαγή. Το επάγγελμα του γραφίστα απαιτεί δημιουργικότητα και φαντασία, και αυτές έχουν ως αφετηρία τους την αντίληψη. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι κάτι περισσότερο από αυτό που τα μάτια ή τα αυτιά μας φέρνουν στον εγκέφαλό μας, είναι ένα προϊόν του ίδιου του εγκεφάλου μας. Η αντίληψη είναι ένας συνδυασμός του τι βλέπουμε, της προηγούμενης εμπειρίας μας αλλά και της ιδιαίτερης άποψης μας για μια κατάσταση. Η αντίληψη δεν είναι έννοια στατική, αλλά μεταβάλλεται και διαμορφώνεται, επηρεαζόμενη από πλήθος παραγόντων. Οι σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας διαθέτουν όχι μόνο τα κατάλληλα εργαλεία και τη γνώση, αλλά και την ευθύνη να αμφισβητήσουν, να επηρεάσουν και να αλλάξουν την κοινή αντίληψη.
Από τη σκοπιά της γραφιστικής και της οπτικής επικοινωνίας, η έννοια της αντίληψης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αντικείμενα μελέτης και ενδιαφέροντος. Το ουσιαστικότερο ίσως βήμα προς την κατεύθυνση της συνειδητοποίησης του μηχανισμού της ανθρώπινης αντίληψης και της επιστημονικής της θεμελίωσης πραγματοποιήθηκε στη δεκαετία του 1920 μέσω της θεωρίας της Gestalt και της περιγραφής αυτού που ορίστηκε ως ενοποιημένο σύνολο. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή “το ενοποιημένο σύνολο είναι διαφορετικό από το άθροισμα των επιμέρους τμημάτων του” και ότι ο ανθρωπινός νους σχηματίζει ένα παγκόσμια σύνολο μέσα από πολλές αυτοπροσδιοριζόμενες τάσεις.
Ανατρέχοντας όμως στον κλασικό και ευρέως αποδεκτό ορισμό του σχεδιαστή οπτικής επικοινωνίας, το πιθανότερο είναι ότι θα καταλήξουμε στο ότι αυτός είναι ένας επαγγελματίας του κλάδου των γραφικών τεχνών που συνδυάζει εικόνες, τυπογραφία ή κινούμενα γραφικά για να δημιουργήσει κάποιο σχέδιο. Ένας γραφίστας δημιουργεί τα γραφικά για τα έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα και τη διαφήμιση. Είναι υπεύθυνος για τη στοιχειοθέτηση, την απεικόνιση, το σχεδιασμό ιστοσελίδων και της διεπαφής χρήστη. Η βασική ευθύνη της δουλειάς του γραφίστα, είναι η παρουσίαση όλων αυτών των πληροφοριών με τρόπο τόσο προσιτό όσο και αξιομνημόνευτο. Ακριβώς στο σημείο αυτό και πέρα από κάθε τεχνικής φύσεως λεπτομέρεια εντοπίζεται η ουσία της οπτικής επικοινωνίας. Το αν οι πληροφορίες είναι προσιτές και εύκολο να καταγραφούν στη μνήμη, έχει να κάνει με την αντίληψη και το πώς μπορεί ο σχεδιαστής να την προκαλέσει σε κάθε περίπτωση. Ο σχεδιασμός είναι πραγματικά περισσότερο μια μελέτη της ανθρώπινης αντίληψης και πώς μέσα από αυτή μπορεί να επηρεάσει τις αισθήσεις που νιώθουμε και τα συναισθήματα που αυτές μας δημιουργούν. Ένας σχεδιαστής μπορεί, έως ένα βαθμό, να μορφοποιήσει και να διαμορφώσει τις οπτικές εμπειρίες με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αλλά δεν μπορεί πάντα να προβλέψει και το αποτέλεσμα.
Σχεδόν ενάμιση αιώνα πριν από τον Aldous Huxley, ο επίσης Άγγλος ποιητής, ζωγράφος αλλά και τυπογράφος, William Blake, μέσα από τη συλλογή κειμένων του, υπό το γενικό τίτλο “The Marriage of Heaven and Hell”, που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τον Huxley, έγραφε, με ποιητική διάθεση σχετικά με την αντίληψη ότι “Αν οι πόρτες της αντίληψης καθαριστούν όλα θα φαίνονται στον άνθρωπο όπως ακριβώς είναι, άπειρα”. Μέσα από αυτό το οξύμωρο σχήμα, ο Blake θέλησε να εκφράσει τον προβληματισμό του σχετικά με την ανθρώπινη αντίληψη και την αδυναμία μας να την κατανοήσουμε, προσδιορίζοντας τη στο σύνολό της. Όπως ακριβώς τα όρια του απείρου, έτσι και τα μυστικά της ανθρώπινης αντίληψης δεν είναι διακριτά αλλά ούτε μπορούν να προσδιοριστούν με έναν τρόπο καθολικό. Ο σύγχρονος του Huxley, επίσης Άγγλος ακαδημαϊκός μελετητής, C.S. Lewis, θέλοντας να εκφράσει την υποκειμενικότητα της αντίληψης, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι “Αυτό που βλέπετε και αυτό που ακούτε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πού στέκεστε. Εξαρτάται επίσης από το είδος του ατόμου που είστε”, αμφισβητώντας κατά βάση αυτό που χαρακτηρίζουμε ως κοινή αντίληψη.
Σήμερα όμως η οπτική επικοινωνία έχει γίνει το πιο ισχυρό μέσο με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να μορφοποιήσει το περιβάλλον του και, κατ 'επέκταση, την κοινωνία και τον εαυτό του και να προκαλέσει πραγματική αλλαγή. Το επάγγελμα του γραφίστα απαιτεί δημιουργικότητα και φαντασία, και αυτές έχουν ως αφετηρία τους την αντίληψη. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι κάτι περισσότερο από αυτό που τα μάτια ή τα αυτιά μας φέρνουν στον εγκέφαλό μας, είναι ένα προϊόν του ίδιου του εγκεφάλου μας. Η αντίληψη είναι ένας συνδυασμός του τι βλέπουμε, της προηγούμενης εμπειρίας μας αλλά και της ιδιαίτερης άποψης μας για μια κατάσταση. Η αντίληψη δεν είναι έννοια στατική, αλλά μεταβάλλεται και διαμορφώνεται, επηρεαζόμενη από πλήθος παραγόντων. Οι σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας διαθέτουν όχι μόνο τα κατάλληλα εργαλεία και τη γνώση, αλλά και την ευθύνη να αμφισβητήσουν, να επηρεάσουν και να αλλάξουν την κοινή αντίληψη.
Graphic Designer | aggeliki.mk@gmail.com
.jpg)
Comments