Johannes Gutenberg

[EN]

The "wise man," homo sapiens, as we read in the textbooks, is considered by modern scholars that, as a result of a long auditory process, he first appeared on Earth about 200,000 years ago, while his "wisdom", which separated him from the rest of the living beings on the planet, began to transform its environment creating civilization, in its modern sense, around 5000 BC. when the first real writing was invented. By the term writing we mean the activity in which the content of a linguistic expression is encoded in such a way that another reader can rebuild, with a relative degree of accuracy, the precise phrase that has been written. From this point of view in the earlier, first scriptures the non-encoding of grammatical words made it very difficult or even impossible to reconstruct the exact meaning sought by the author.

Since then, it would need another 6500 years for Johannes Gutenberg to complete printing and to publish what is today regarded as the first mass-produced book, the famous 42-line Bible, in 180 copies. Until that time, all the books were manuscripts, with enormous costs, and the production of even one copy required a specialized and laborious work of several months. Gutenberg, originally a goldsmith in the profession, has managed to combine a wealth of knowledge and techniques of his time, but also to find intelligent solutions to several technical issues about the printing process and to create the first printing press with mobile elements.

In the Renaissance Europe of that time, the arrival of typography meant the beginning of mass communication era, which would permanently change the structure of society. The relatively free of technical or economic restrictions, information circulation, including revolutionary ideas, crossed the borders of the then European states, threatening the power and authority of political and religious authorities. The steep rise in literacy broke the monopoly of the elites into education and learning and boosted the emerging middle class that would lead Europe in the coming centuries to the economic blossom and industrial revolution. Throughout the continent, the growing, cultural self-knowledge of its people had led to the flourishing of European languages to the detriment of Latin, thus strengthening the ties of the different nationalities of the continent with their oral cultural identity and heritage. Typography has contributed greatly to the realization of the science revolution as it has been an important factor in creating a community of scientists who could easily communicate their discoveries by creating widespread scientific journals. By the end of the century, more than twenty million books would be printed only in Western Europe.

Only five centuries later, on April 12, 1961, the Soviet cosmonaut Yuri Gagarin would become the first representative of the "wise men" who would leave Earth for a short space tour as the culmination of the scientific and technological progress that took place in this, relatively speaking, short period of time, the result of one of the most important inventions of man, the typography. Undoubtedly, the effect of an achievement like this on the subsequent course and evolution of mankind is something that very hardly anyone could have predicted. It resembles the example of the "butterfly phenomenon" from the theory of Chaos. According to this, "if a butterfly moves its wings in Morocco, it can bring a storm to Japan". The truth is that by the time I am writing these lines, I do not know what the weather is like in the country of Chrysanthemums, but the fact that you can read them on a Sunday morning from the comfort of your sofa, we owe it to Gutenberg.

[ΕΛ]

Χάρη στον Γκούτενμπεργκ ή Γουτεμβέργιο, στις 23 Φεβρουαρίου του 1455 εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο μαζικής παραγωγής, η περίφημη Βίβλος των 42 γραμμών, σε 180 αντίτυπα.

Ο “σοφός άνθρωπος”, ο homo sapiens, όπως διαβάζαμε και στα σχολικά βιβλία, θεωρείται από τους σύγχρονους μελετητές, ότι προέκυψε ως αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας εξελικτικής διαδικασίας, πρωτοεμφανίστηκε στη Γη πριν από περίπου 200.000 χρόνια, ενώ η “σοφία” του, που ως κριτήριο τον διαχώρισε από τα υπόλοιπα έμβια όντα του πλανήτη, άρχισε να μετουσιώνεται σε πολιτισμό, με τη σύγχρονή του έννοια, περίπου το 5000 π.Χ. όταν και έκανε την εμφάνισή της η πρώτη πραγματική γραφή. Με τον όρο πραγματική γραφή εννοούμε εκείνη στην οποία το περιεχόμενο μιας γλωσσικής έκφρασης κωδικοποιείται με τέτοιον τρόπο, ώστε ένας άλλος αναγνώστης να μπορεί να ανοικοδομήσει, με ένα σχετικό βαθμό ακρίβειας, την ακριβή φράση που έχει γραφτεί. Υπό το πρίσμα αυτό στις πρώιμες, προγενέστερες γραφές η μη κωδικοποίηση γραμματικών λέξεων, καθιστούσε πολύ δύσκολη ή ακόμα και αδύνατη την ανασύσταση της ακριβούς έννοιας που επιδίωκε ο εκάστοτε συγγραφέας.

Έκτοτε θα έπρεπε να περάσουν άλλα 6.500 χρόνια περίπου μέχρι ο Γιόχαν Γκούτενμπεργκ στις 23 Φεβρουαρίου του 1455 να ολοκληρώσει την εκτύπωση και να εκδώσει αυτό που σήμερα θεωρείται ως το πρώτο βιβλίο μαζικής παραγωγής, την περίφημη Βίβλο των 42 γραμμών, σε 180 αντίτυπα. Μέχρι την εποχή εκείνη όλα τα βιβλία ήταν χειρόγραφα, έχοντας τεράστιο κόστος, ενώ η παραγωγή έστω και ενός αντιγράφου απαιτούσε εξειδικευμένη και κοπιαστική δουλειά πολλών μηνών. Ο Γκούτενμπεργκ, αρχικά χρυσοχόος στο επάγγελμα, κατάφερε να συνδυάσει ένα πλήθος γνώσεων και τεχνικών της εποχής του, αλλά επίσης να βρει και ευφυείς λύσεις σε αρκετά τεχνικά ζητήματα σε σχέση με τη διαδικασία εκτύπωσης και να δημιουργήσει την πρώτη εκτυπωτική πιεστική μηχανή κινητών στοιχείων.

Στην αναγεννησιακή Ευρώπη της εποχής, η άφιξη της τυπογραφίας σήμανε την έναρξη της εποχής της μαζικής επικοινωνίας, η οποία θα άλλαζε πλέον μόνιμα τη δομή της κοινωνίας. Η σχετικά ελεύθερη και απαλλαγμένη από τεχνικούς ή οικονομικής φύσεως περιορισμούς κυκλοφορία των πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των επαναστατικών για την εποχή ιδεών, υπερέβη τα σύνορα των τότε Ευρωπαϊκών κρατών, απειλώντας τη δύναμη και την εξουσία των πολιτικών και των θρησκευτικών αρχών. Η απότομη αύξηση του αλφαβητισμού έσπασε το μονοπώλιο της εγγράμματης ελίτ στην εκπαίδευση και τη μάθηση και ενίσχυσε την αναδυόμενη μεσαία τάξη η οποία θα οδηγούσε κατά τους επόμενους αιώνες την Ευρώπη στην οικονομική άνθιση και τη βιομηχανική επανάσταση. Σε ολόκληρη την ήπειρο, η αυξανόμενη πολιτιστική αυτογνωσία του λαού της οδήγησε στην άνθηση των ευρωπαϊκών γλωσσών σε βάρος των λατινικών, ενδυναμώνοντας με το τρόπο αυτόν τους δεσμούς των διαφόρων εθνικοτήτων της γηραιάς ηπείρου με την προφορική πολιτιστική τους ταυτότητα και κληρονομιά. Η τυπογραφία συνέβαλε τα μέγιστα και στην πραγματοποίηση της επανάστασης των επιστημών, καθώς υπήρξε σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία μιας κοινότητας επιστημόνων που θα μπορούσαν εύκολα πλέον να γνωστοποιούν τις ανακαλύψεις τους με τη δημιουργία ευρέως διαδεδομένων επιστημονικών περιοδικών. Μέχρι το τέλος του αιώνα, περισσότερα από είκοσι εκατομμύρια βιβλία θα τυπωνόντουσαν μόνο στη δυτική Ευρώπη.

Μόλις πέντε αιώνες αργότερα στις 12 Απριλίου του 1961 ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Yuri Gagarin θα γινόταν ο πρώτος εκπρόσωπος του είδους των “σοφών ανθρώπων” που θα εγκατέλειπε τη Γη για μια σύντομη περιήγηση στο διάστημα, ως επιστέγασμα της προόδου, επιστημονικής και τεχνολογικής, που επιτελέστηκε στο μικρό αυτό συγκριτικά χρονικό διάστημα, αποτέλεσμα μιας από τις σπουδαιότερες εφευρέσεις του ανθρώπου, της τυπογραφίας. Αναμφισβήτητα η επίδραση ενός επιτεύγματος όπως αυτό, στη μετέπειτα πορεία και εξέλιξη της ανθρωπότητας είναι κάτι που πολύ δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να έχει προβλέψει. Φαντάζει λίγο σαν το παράδειγμα του “φαινομένου της πεταλούδας” από τη θεωρία του Χάους. Σύμφωνα με αυτό “αν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στο Μαρόκο, μπορεί να φέρει καταιγίδα στην Ιαπωνία”. Η αλήθεια είναι ότι τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, δεν γνωρίζω τι καιρό κάνει στη χώρα των Χρυσανθέμων, αλλά το γεγονός ότι μπορείτε εσείς Κυριακή πρωί από την άνεση του καναπέ σας να διαβάζετε, το οφείλουμε στον Johannes Gutenberg.

Aggeliki MK Athanasiadi | Αγγελική ΜK Αθανασιάδη

Graphic Designer | aggeliki.mk@gmail.com

"Πολίτης της Κυριακής" | "Παράθυρο" 18.06.17
#Γραφιστορίες #102

Translation | Μετάφραση: Achilleas Karras | Αχιλλέας Καρράς
Translation editing | Επιμέλεια μτφ: Miltos Karras | Μίλτος Καρράς